دوران نوجواني را مي‌توان يكي از بحراني‌ترين دوره‌هاي سني در زندگي همه دانست. در اين دوره فرزندتان در حال ورود به بزرگ‌سالي است و پس فشارهاي رواني زيادي را بايد تحمل كند كه او را تا حدودي پرخاشگر يا افسرده مي‌كنند. به همين خاطر برقراري ارتباط با نوجوان و تربيت او يكي از مهم‌ترين مسائلي است كه والدين بايد در نظر بگيرند. فشارهاي رواني كه در اين دوران براي نوجوان پيش مي‌آيند مي‌تواند احتمال بروز برخي بيماري‌هاي روحي به‌خصوص اضطراب، افسردگي يا حتي خودكشي را افزايش دهد. به همين خاطر بهتر است كه والدين و تمامي افرادي كه با نوجوانان سروكار دارند، اطلاعات خود را راجع به اين دوره سني افزايش دهند.

منبع: دوران نوجواني چگونه مي گذرد؟

دوران نوجواني

دوران نوجواني مرحله گذار رشد فيزيكي و رواني انسان است. كه بين كودكي و نوجواني رخ مي‌دهد. در اين دوران تغييرات زيستي، روان شناختي، اجتماعي و جنسي اتفاق مي‌افتد. دوران نوجواني هرچه با دقت بيشتري پيش برود، آينده بهتري خواهند داشت. نوجواني به 3 دسته اوايل نوجواني كه سن 10 تا 13 سالگي است، اواسط نوجواني كه سن 14 تا 17 سالگي است و اواخر نوجواني كه 18 تا 20 سالگي است تقسيم مي‌شود.

والدين در دوران نوجواني بايد براي تربيت فرزندان خود وقت بيشتري بگذارند. و در هر دوره با آگاهي بيشتري بايد با دوران رشد نوجوان روبرو شوند. نوجوانان در اين دوران تحولاتي را دچار مي‌شوند. بهتر است والدين با نوجوانان خود ارتباط خوبي برقرار كنند تا براي پاسخ به سوالات فرزندان اولين نفر باشند.

دوران نوجواني در كدام سنين اتفاق مي‌افتد؟

دوران نوجواني به بازه سني بين 11 يا 12 سالگي تا 20 سالگي گفته مي‌شود كه فرزند شما را از يك كودك وابسته به بزرگ‌سالي مستقل تبديل مي‌كند. به همين خاطر نوجوانان در حال تغيير در تمامي ابعاد جسمي، ذهني، اجتماعي و شخصيتي هستند.

قرار گرفتن بيشتر و مستقل‌تر در محيط‌هاي اجتماعي باعث مي‌شود تا بسياري از مواقع نوجوانان با چالش‌هايي مواجه شوند كه راه درست حل كردن آن‌ها را نمي‌دانند. و اين مي‌تواند باعث بروز مشكلات و انحرافات بسياري براي نوجوان باشد. به عبارتي مي‌توان گفت دوران نوجواني زماني است كه فرزند شما در حال آماده شدن براي بزرگ‌سالي است، اما به دليل تجربه كمي كه دارد خطرات بسياري مانند اعتياد به مواد مخدر يا انحرافات رفتاري نيز او را تهديد مي‌كنند و به همين خاطر والدين مي‌بايست با بالا بردن آگاهي از اين دوره رابطه خود را با نوجوان بهبود ببخشند تا بتوانند براي پيشگيري از بروز مشكلات به او كمك كنند.

مراحل گذر از دوران نوجواني

دوران نوجواني در حدود 12 سالگي شروع شده و با رسيدن به سنين 20 يا 21سالگي، هنگامي‌كه فرد تا حد زيادي آماده استقلال از والدين شده تمام مي‌شود. اما همين بازه سني نيز به چند قسمت تقسيم مي‌شود كه در هر يك از آن‌ها اتفاقات متفاوتي براي نوجوان پيش خواهد آمد. اين دوره‌ها عبارتند از:

1️⃣مراحل ابتدايي دوره نوجواني

اين دوره كه از ابتداي نوجواني تا حدود 13 سالگي ادامه دارد، بيش از هر چيز با بلوغ و تغييرات جسمي و جنسي شناخته مي‌شود. تغييراتي كه در ظاهر نوجوان ايجاد مي‌شود باعث خواهد شد آن‌ها تا حد زيادي نسبت به خود حساسيت داشته باشند. و به عبارتي مي‌توان گفت در اين دوره نوجوان بيش از هر چيز با خود و ظاهر خود سرگرم مي‌شود. تحولات ذهني و شخصيتي اگرچه از اين زمان شروع مي‌شوند، اما در مقايسه با بلوغ اهميت چنداني ندارند. در اين دوران نوجواني گاهي اوقات تغييرات هورموني و شرايط جديد نوجوان باعث مي‌شود آن‌ها تحريك‌پذير يا پرخاشگر شوند.

2️⃣مراحل مياني نوجواني

مرحله مياني را مي‌توان اصلي‌ترين و مهم‌ترين دوران نوجواني دانست كه از حدود 14 سالگي شروع‌شده و تا 17 سالگي ادامه پيدا مي‌كند. در اين دوره تغييرات جسمي و جنسي مربوط به بلوغ همچنان ادامه پيدا مي‌كند اما آنچه اهميت بيشتري پيدا خواهد كرد اين است كه نوجوان در ابعاد ذهني و رواني نيز در حال تغيير كردن است.

از اين دوران نوجواني به بعد ميل جنسي و كنجكاوي نسبت به جنس مخالف شروع مي‌شود و به همين خاطر ممكن است گاهي اوقات رابطه عاطفي يا عاشق شدن براي نوجوان پيش بيايد. علاوه بر اين آن‌ها تلاش براي دستيابي به يك هويت ثابت و مستقل از والدين را شروع مي‌كنند.

به همين خاطر شايد در اين دوران احساس كنيد فرزندتان با هر چيزي مخالفت مي‌كند و يا راجع به مسائل مختلف از شما سؤال مي‌پرسد. اين رفتارها شايد شما را كلافه كنند اما بهتر است به خاطر داشته باشيد كه اين‌ها بخشي از فرايند بزرگ شدن فرزندتان است و بهتر است با كمك گرفتن از مشاورين به تربيت نوجوان به‌خصوص در اين بازه سني توجه داشته باشيد. 

3️⃣مراحل پاياني نوجواني

اين دوران نوجواني كه از 18 سالگي شروع‌شده و در حدود 21 سالگي به پايان مي‌رسد هنگامي است كه فرزند شما در حال تثبيت تغييراتي است كه در دوره‌هاي گذشته داشته است. اتفاق جديدي در اين دوره رخ نخواهد داد و تنها آنچه از گذشته بوده متعادل‌تر و پخته‌تر خواهد شد. به همين خاطر احتمال بروز درگيري و اختلاف و همين‌طور بحران‌هاي روحي در اين زمان كمتر است، اما احتمال ورود به يك رابطه عاطفي و عاشق شدن بيشتر خواهد شد.

تحولات مربوط به دوران نوجواني

در طي دوران نوجواني فرزند شما از كودك تبديل به بزرگ‌سال مي‌شود و اين به معناي آن است كه آن‌ها در تمامي ابعاد ظاهري و شخصيتي در حال تغييراتي هستند كه نوجوان را آماده ورود به دوره بزرگ‌سالي مي‌كند. شناخت اين تغييرات و پيامدهاي هريك از آن‌ها به شما كمك مي‌كند با نگراني و بحران كمتري از سنين نوجواني عبور كنيد.

🟩 تحولات جسمي

به عقيده متخصصين بلوغ مهم‌ترين تغيير جسماني است كه در دوران نوجواني اتفاق مي‌افتد. اما در كنار آن افزايش قد و وزن نيز نكات مهمي هستند كه بايد به آن‌ها توجه داشت. به عبارتي بدن در حال تغيير كردن از فرم كودكانه خود است و اين گاهي اوقات باعث مي‌شود كه نوجوانان حساسيت بالايي نسبت به ظاهر خود داشته باشند. بهتر است هنگامي‌كه اين حساسيت را در فرزند خود مي‌بينيد به‌جاي بدرفتاري يا تمسخر به او كمك كنيد تا با آرامش بيشتري با اين تغييرات كنار بيايد. 

🟨 تحولات ذهني

مغز نوجوان نسبت به دوره كودكي با تغييرات بسياري مواجه مي‌شود. اين تغييرات باعث خواهد شد تا نوجوان علاوه بر اينكه در طرز تفكر و استدلال متفاوت از كودكان باشد در سرعت پردازش اطلاعات نيز بهتر عمل كند. دوران نوجواني زماني است كه براي نخستين بار فرد مي‌تواند راجع به مسائل مختلف فرضيه‌سازي و استدلال نمايد. اما درعين‌حال رشد مغز هنوز كامل نشده و به همين خاطر گاهي اوقات تصميم‌گيري‌ها به‌صورت هيجاني و تكانه‌اي اتفاق مي‌افتند كه اين مي‌تواند باعث بروز بحران‌ها و مشكلاتي مانند اعتياد يا بزهكاري باشد.

🟦 تحولات شخصيتي

مهم‌ترين تحولات دوران نوجواني اين است كه آن‌ها سعي مي‌كنند به هويتي مستقل از والدين دست پيدا كنند و به همين خاطر شما شاهد رفتارهايي مثل لجبازي يا اهميت پيدا كردن بيشتر گروه دوستان خواهيد بود. به عبارتي نوجوان سعي مي‌كند تا از طريق به كرسي نشاندن نظر خود و يا فاصله گرفتن از خانواده به شما نشان دهد كه با گذشته متفاوت شده است.

براي تربيت صحيح نوجوان بهتر است در اين زمان سعي كنيد تا از طريق برقراري روابط دوستانه رابطه خود را با فرزندتان حفظ كرده و درعين‌حال او را به حضور در جمع خانواده نيز علاقه‌مند نگه داريد. براي آشنايي با جديدترين روش هاي تربيت نوجوان كليك كنيد.

گاهي اوقات گروه همسالان و قضاوت‌هاي آن‌ها به حدي اهميت پيدا مي‌كند كه نوجوانان براي جلب رضايت و تأييد آن‌ها دست به كارهاي مختلفي مي‌زنند كه شايد خودشان نيز با آن موافق نباشند. براي مثال فرار از مدرسه يا ايجاد درگيري در خيابان ازجمله اين بحران‌هايي هستند كه ممكن است براي نوجوان پيش بيايد. در اين مواقع رفتار صحيح با نوجوان اهميت به سزايي خواهد داشت.

🟪 تحولات اجتماعي و عاطفي

دوران نوجواني با تحولات اجتماعي و عاطفي نيز روبرو مي‌شود. در اين مدت نوجوانان از نظر اجتماعي و عاطفي در حال رشد هستند و مهم ترين دغدغه آنها، هويت يابي مي‌باشد. در كنار جست و جوي هويت، مبارزه جهت استقلال نيز وجود دارد.

🟥 رابطه با جنس مخالف

از ديگر دغدغه هاي دوران نوجواني، رابطه با جنس مخالف است. در دوران نوجواني بسياري از افراد نسبت به رابطه با جنس مخالف علاقه نشان مي‌دهند. در صورت عدم حمايت پدر و مادر، كشف روابط براي نوجوان استرس زا مي‌شود. حتي در اين شرايط نوجوان به تحريكي و خود ارضايي نيز اشتياق پيدا مي‌كنند.

🟫 تلاش براي استقلال

دوران نوجواني يعني تلاش براي استقلال و درگيري با والدين. در اين دوران شايد نوجوان زمان بيشتري را با دوستان سپري كند و براي خانواده وقت كمتري بگذارد. حتي نوجوان از ظاهر خود نگران است. و فشار اطرافيان اين رفتار را به اوج خود مي‌رساند.

⬛ رشد مغز

تا 18 سالگي كه دوران نوجواني است، مغز در حال رشد مي‌باشد. حتي نحوه تفكر نوجوان نيز در اين دوران بسيار متفاوت است. به همين دليل در دوران نوجواني افراد تفكر انتزاعي دارند. اما توانايي استفاده از اين تفكرات بزرگ را ندارند.

اهميت مشاوره در دوران نوجواني

اهميت مشاوره در دوران نوجواني چيست؟ يا چرا بايد از مشاور در تربيت فرزندمان كمك بگيريم؟ علاوه بر اينكه مشاورين مي‌توانند اطلاعات شما را نسبت به دوره نوجواني و تغييرات آن و همين‌طور نيازهاي فرزندتان افزايش دهند در موارد زير اهميت مشاوره افزايش پيدا مي‌كند.

🔍 بيماري‌هاي روحي

تنش‌هايي كه در دوران نوجواني براي فرد پيش مي‌آيد او را در برابر بيماري‌هاي روحي به‌خصوص اضطراب و افسردگي آسيب‌پذير مي‌كند و متأسفانه آمار خودكشي در نوجوانان نيز در سال‌هاي اخير رو به افزايش است. به همين خاطر هنگامي‌كه نشانه‌هاي افسردگي يا هر بيماري روحي ديگري را در فرزندتان احساس مي‌كنيد بهتر است هرچه سريع‌تر از يك روانشناس كمك بگيريد. علاوه بر اين روانشناسان مي‌توانند به شما و فرزندتان كمك كنند تا با استفاده از برخي راهكارها سلامت روان خود را حفظ كرده و از بروز بيماري‌هاي روحي پيشگيري كنيد. 

🔍 مشكلات رفتاري دوران نوجواني

مشكلات رفتاري در دوران نوجواني مي‌تواندشامل يك لجبازي ساده تا بزهكاري يا حتي رفتارهايي مانند گرايش به داشتن ظاهري نامناسب را در بربگيرد. علاوه بر اينكه نوجوان در اين دوره نياز دارد تا راه صحيح و معمول جامعه را ياد بگيرد، والدين نيز معمولاً نمي‌دانند چطور بايد به اين مسائل واكنش نشان دهند. به همين خاطر اين موضوع مي‌تواند دليلي براي بروز اختلافات جدي در يك خانواده باشد و مشكلات بسياري را ايجاد نمايد. مشاورين به شما كمك مي‌كنند تا با كمترين بحران از اين شرايط عبور كنيد

🔍 ناتواني در مخالفت

به دليل ناتواني در مخالفت ها، دوران نوجواني نيازمند مشاور است. همان‌طور كه گفتيم گاهي اوقات نوجوانان نمي‌توانند با درخواست‌هاي دوستان‌شان مخالفت كنند و اين مي‌تواند خطرات جدي را در زندگي نوجوان ايجاد نمايد. آموزش راهكارهايي براي مخالفت كردن يا حتي مهارت‌هاي تصميم‌گيري و حل مسئله ازجمله نكاتي هستند كه مي‌توانيد براي آن‌ها از يك متخصص كمك بگيريد.

🔍 كمك به هويت‌يابي

مهم‌ترين تكليف نوجواني پيدا كردن هويت است و اين موضوع گاهي اوقات براي بعضي از نوجوانان بسيار سخت مي‌شود. فشارهاي خانواده براي اينكه فرزندشان درست مانند آن‌ها فكر كند، ناتواني در انتخاب ميان عقايد مختلف و همين‌طور مشكلات شخصيتي ازجمله وابستگي مي‌توانند دلايلي باشند كه باعث مي‌شود فرزند شما دررسيدن به اين تكليف ضعيف باشد. روانشناسان مي‌توانند به فرزند شما در دوران نوجواني براي حل اين شرايط كمك كنند.

🔍 رفتار والدين با نوجوانان

والدين بايد دوران نوجواني را درك كنند. نوجوانان در اين دوران به قدر كافي در راستاي هويت يابي و استقلال درگير هستند. بنابراين تربيت آنها و كمك به شناخت خود بايد براي والدين حائز اهميت باشد. رفتار صحيح با نوجوان در زمينه هاي مختلف رشدي نياز به آگاهي و كمك از فردي متخصص دارد. 

كلام آخر

دوران نوجواني را دوره طلايي رشد مي‌ناميم. بسياري از افرادي كه در دوران نوجواني به درستي تربيت نشده اند و رفتار واليدن با آنها به خوبي نبوده است، در آينده با مشكلات بيشتري روبرو مي‌شوند. بنابراين والدين بايد با آگاهي فراوان به سوي تربيت نوجوان بروند تا آينده زيبايي را براي فرزندشان رقم بزنند. براي آشنايي با نحوه تربيت نوجوان بايد از روانشناس كمك بگيريد.

مركز مشاوره ذهن نو به صورت تلفني و حضوري به شما مراجعين گرامي خدمات ارائه مي‌دهد. جهت كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه دوران نوجواني مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالات متداول